Tulisan Jawi : Bagai Telur di Hujung Tanduk

Mr. Alex: Are you jawi people….. errr I mean from Malaya?

Farhan: Yes I am from Malaya. We call our country now as Malaysia.

Mr. Alex: How do you have a good English (Latin character) writing?

Farhan: Because simply I’d been grown up by this.

Mr. Alex: Ohh dear me, I thought Malayan people are still using this Arabic or Quranic font to write their language. I still remember it’s called jawi, and even a lot of people call your people as jawi.

Begitulah sedkit sebanyak dialog antara diriku dan Mr. Alex (bukan nama sebenar, aku pun tak tau pe name pak cik tu sebenarnya..hehe.), sewaktu percutianku di Songkhla, Thailand. Beliau adalah seorang warga emas Scotland, berumur lebih-kurang 70-an. Ta’aruf punya ta’aruf, rupa-rupanya pakcik itu, merupakan antara ratusan bahkan mungkin ribuan warga British yang pernah berkhidmat menjajah Tanah Melayu suatu masa dahulu. Beliau begitu terkejut kerana tulisan jawi sudah tidak lagi digunakan secara meluas di negara kita, sedangkan semasa beliau bertugas di negara kita sepanjang sekitar tahun 40-50an, tulisan jawi digunakan secara meluas. Bahkan beliau sendiri boleh mengingati beberapa huruf arab/jawi.

Kita tinggalkan dahulu pak cik Alex bersama sisa-sisa hidupnya itu dan kita beralih kepada situasi tulisan Jawi yang diibaratkan mati segan hidup tak mahu di negara kita ini. Sepanjang pemerhatianku, kebanyakan warga emas di Malaysia lebih fasih membaca tulisan jawi berbanding tulisan rumi. Mana tidaknya, itulah dia tulisan rasmi sewaktu mereka di bangku persekolahan. Arwah atukku sendiri, yang pernah menjadi salah seorang pegawai atasan Jabatan Parit dan Tali Air (kini dikenali sebagai Jabatan Saliran dan Pengairan) banyak menulis dan mencatat dokumen-dokumen penting dalam tulisan jawi. Arwah juga turut melanggan akhbar Utusan Melayu yang kini telah dipusarakan. Tambahan pula, pemasyhuran kemerdekaan Tanah Melayu pada tahun 1957 turut ditulis di dalam tulisan Jawi. Itu belum ditelek lagi dokumen perjanjian perdagangan antara Raja-raja Melayu dengan pedagang dan penjajah Portugis, Belanda dan Inggeris. Begitu penting tulisan Jawi pada waktu itu.

Ketika pendita Za’ba cuba memberikan nafas baru kepada tulisan Jawi dengan maha karya agungnya; “Rahsia Tulisan Jawi”, namun agak malang di situ kerana anak-anak didik, acuan penjajah yang berkulit sawa matang telah pun mentalkinkannya di dalam Dasar Pendidikan Negara. Permulaan kepada pengakhiran tulisan jawi adalah selepas perlaksanaan Akta Bahasa 1963, ketika mana tulisan rumi telah dijadikan tulisan rasmi di dalam urusan kerajaan khususnya di dalam sistem pendidikan. Apa yang berlaku di negara kita pada waktu tersebut ialah duplikasi sekularisasi daripada negara Turki, setelah kejatuhan khilafah Uthmaniyyah. Antara keutamaan anak didik penjajah ketika itu ialah me’latin’kan tulisan Turki yang asalnya menggunakan huruf Arab.

Daripada wujudnya kelas Jawi di sekolah rendah, akhirnya Jawi terkubur di dalam buku teks subjek Pendidikan Islam sahaja. Natijahnya, generasi muda hanya mampu merangkak-rangkak membaca tulisan Jawi dan apa menyedihkan lagi, ‘kelancaran’ bacaan al-Quran mereka juga turut terjejas. Memang diakui ada perdebatan akademik mengenai adakah tulisan jawi membantu bacaan al-Quran atau sebaliknya, akan tetapi itu bukan menjadi pokok pangkal yang ingin intuisiku keutarakan di sini.

Nun jauh di United Kingdom sana, intuisiku cukup berasa kagum dengan bagaimana orang-orang Pakistan dan India yang ramai bermigrasi di sini memelihara tulisan Urdu mereka supaya sama dengan tulisan Arab. Anak-anak muda mereka masih lagi lancar menulis di dalam tulisan Urdu, walaupun bersekolah Inggeris, dan hidup pun gaya British. Mereka masih mampu menerbitkan surat khabar di dalam tulisan Urdu di negara sekular ini, dan ianya dibaca secara meluas. Pergilah sahaja ke masjid, atau ke kedai halal, anda akan dapat melihat tulisan Urdu.

Nasib baik jugalah, ketika pemerintahan Tun Abdullah dengan slogan Islam Hadharinya, j-Qaf telah digagaskan. Pada peringkat awal, intuisiku pun tidak tahu apakah yang dimaksudnya dengan j-Qaf. Selidik punya selidik, rupa-rupanya ia adalah merupakan satu cubaan untuk menyuntik nafas baru di dalam subjek Jawi, Quran, Arab dan Fardhu Ain (singkatannya ialah j-Qaf). Ramai senior-senior sepengajianku di sekolah dahulu sudah bergelar guru j-Qaf di sekolah kerajaan, bahkan kakakku sendiri juga merupakan ‘ustazah j-Qaf’. Bukan untuk memuji-muji atau mengampu kebaikan kerajaan tetapi intuisiku merasakan bahawa khilaf politik harus diketepikan dahulu dalam bab ini. Berdoalah dan panjatkanlah harapan kepada Sang Maha Pencipta agar usaha itu boleh mengembalikan kegemilangan tulisan Jawi.

Tidak cukup dengan itu, generasi kini yang merupakan pendokong masa depan bangsa dan negara perlu sedari kepentingan tulisan Arab dan berusaha untuk menguasainya. Pendedahan awal akan memastikan kita lancar membaca al-Quran dan Hadith Nabi. Tulisan Jawi bagiku amat membantu penguasaan bahasa Arab dan al-Quran.

Justeru, ketika Pendita Za’ba berusaha merekaya tulisan Jawi dengan karya “Rahsia Tulisan Jawi”nya, maka janganlah kita menjadi generasi yang hanya ‘merahsiakan tulisan jawi di dalam pusaranya’.